TÍNH NÓNG VỘI VÀ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA BẠN “KHÔNG ĐỘI TRỜI CHUNG”

Trong khi công nghệ giúp chúng ta thực hiện nhiều việc nhanh hơn bao giờ hết, thì những tiến trình phát triển tự nhiên vẫn tuân theo nhịp điệu riêng của chúng.

Tuần trước, tôi gặp một cặp phụ huynh đang khá nóng ruột về tốc độ tiến bộ của con họ. Cậu bé này đã được tôi đồng hành suốt ba tháng qua để khắc phục một vấn đề hành vi có hại đã hình thành và ăn sâu suốt bảy năm. Trong cuộc trò chuyện, người mẹ thở dài: "Thầy ơi, tụi em đã nhắc nhở con mỗi ngày, theo sát từng bước. Sao con vẫn chưa thay đổi nhiều như mong đợi?" - dù thực tế, cậu bé đã có những tiến bộ rất đáng ghi nhận, hoàn toàn phù hợp với tiến trình bình thường của việc điều chỉnh các hành vi bị điều kiện hóa.

Tình huống này không phải hiếm gặp. Nó phản ánh một hiện tượng đang ngày càng phổ biến trong xã hội hiện đại: sự nóng vội.

Chúng ta đang sống trong thời đại mà mọi thứ dường như phải diễn ra tức thì - từ việc tin nhắn phải được trả lời trong vòng vài phút, giải pháp chất lượng cho một vấn đề trầm kha cần có trong…vài ngày, đến việc một vấn đề tâm lý phức tạp phải được "sửa chữa" trong chỉ vài tháng. 

Tuy nhiên, sự mất cân bằng sâu ngày càng lớn giữa kỳ vọng của con người và những quy luật tự nhiên này vẫn không thể đẩy nhanh sự phát triển, mà còn có thể gây hại.

I. TIẾN TRÌNH TỰ NHIÊN vs KỲ VỌNG TỨC THÌ

Chúng ta thấy rõ nghịch lý rằng: trong khi công nghệ giúp chúng ta thực hiện nhiều việc nhanh hơn bao giờ hết, thì những tiến trình phát triển tự nhiên vẫn tuân theo nhịp điệu riêng của chúng. Một cây non vẫn cần thời gian để trưởng thành, một vết thương vẫn cần thời gian để lành lại, và một con người - đặc biệt là một đứa trẻ đang phát triển - vẫn cần thời gian để thay đổi và trưởng thành.

Theo nghiên cứu của giáo sư Ramesh Sitaraman (2012) từ Đại học Massachusetts tại Amherst, sau khi phân tích thói quen xem nội dung của 6,7 triệu người dùng internet, ông phát hiện rằng họ chỉ sẵn lòng chờ nội dung tải trong 2 giây. Cứ mỗi giây chờ thêm, tỷ lệ từ bỏ tăng 5,8%. Sau 10 giây, 45% số người dùng đã rời đi. 

Những phát hiện này cho thấy tốc độ đáp ứng tức thời của các tiện ích ta thường sử dụng đã ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng kiên nhẫn của chúng ta.

Nhà tâm lý học Nhân bản Carl Rogers từng viết trong tác phẩm nổi tiếng “Tiến trình Thành nhân” [On becoming a person] (1961) như sau: 

"Con đường để trở thành con người mà ta có khả năng trở thành là một tiến trình, không phải một trạng thái”

Tiếc rằng, nhiều người trong chúng ta đã quên đi chân lý này. Chúng ta mong muốn kết quả tức thì, bỏ qua giá trị của tiến trình - nơi mà sự chuyển hóa thực sự diễn ra.

II. VÌ SAO CHÚNG TA NGÀY CÀNG NÓNG VỘI?

Trong phần này, chúng ta sẽ cùng khám phá một số nguyên nhân chính yếu của sự nóng vội và hiện tượng con người ngày càng nóng vội trong xã hội hiện đại.

A. Cơ chế thần kinh và sinh học

Sự nóng vội của chúng ta có cơ sở từ hệ thống thần kinh. Cụ thể, khi chúng ta nhận diện điều gì đó mang lại niềm vui, não bộ xem đó như một "phần thưởng" và giải phóng dopamine để thúc đẩy chúng ta theo đuổi phần thưởng đó. Mặt khác, khi gặp khó khăn hay trở ngại đối với mục tiêu mình hướng đến, não kích hoạt việc giải phóng cortisol và adrenaline - những hormone gây căng thẳng chịu trách nhiệm làm phát sinh cảm giác lo âu và bồn chồn để chúng ta sớm tìm cách giải quyết khó khăn, trở ngại. 

Khi hai cơ chế này hoạt động đồng thời, chúng ta sẽ gặp hiện tượng: Càng tập trung vào phần thưởng hoặc mục tiêu mong muốn, hệ thống dopamine càng hoạt động mạnh, làm tăng động lực và cảm giác "phải đạt được ngay". Nếu bị trì hoãn, hệ thống căng thẳng (cortisol, adrenaline) có thể được kích hoạt, gây cảm giác bồn chồn, khó chịu, thúc đẩy hành vi nóng vội hoặc tìm kiếm giải pháp nhanh chóng.

Kết quả là, càng tập trung vào điều mình mong muốn, não bộ càng tạo ra áp lực để đạt được nó ngay lập tức. Đây là một cơ chế vốn có lợi trong môi trường khan hiếm của thời kỳ tiến hóa sơ khai, giúp chúng ta nhanh chóng nắm bắt cơ hội sống sót (thức ăn, an toàn). Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại dư thừa, cơ chế này dễ dẫn đến các hành vi nóng vội, thiếu kiên nhẫn, nghiện phần thưởng tức thì (instant gratification), và các hệ lụy tiêu cực khác

B. Xu hướng ưa thích sự sung sướng nhất thời

Một hiện tượng tâm lý quan trọng khác giải thích sự thiếu kiên nhẫn là xu hướng “ưa thích sự sung sướng nhất thời” -tức là ưu tiên phần thưởng nhỏ hơn, tức thời hơn các phần thưởng lớn nhưng chậm hơn. Một nghiên cứu thần kinh học của nhà tâm lý học xã hội Hal Hershfield và cộng sự (2008) cho thấy một điều rất thú vị:

Khi chúng ta nghĩ về bản thân trong tương lai, não bộ xem phiên bản tương lai đó như người xa lạ chứ không phải chính mình.

Điều này có nghĩa là tự nhiên, chúng ta không quan tâm đến "người xa lạ" đó bằng bản thân hiện tại, và ưu tiên làm cho bản thân hiện tại hạnh phúc ngay lập tức hơn là quan tâm đến hạnh phúc của bản thân tương lai. Đây là lý do vì sao chúng ta dễ dàng từ bỏ những mục tiêu dài hạn để đổi lấy sự thỏa mãn tức thời - từ việc bỏ tập thể dục để xem phim, đến việc dừng học một kỹ năng mới vì thấy khó khăn ban đầu.

C. Tác động của văn hóa số và truyền thông xã hội

Thời đại số hóa đã tạo ra một môi trường mà mọi thứ dường như có thể và nên diễn ra ngay lập tức. Truyền thông xã hội, dịch vụ phát trực tuyến, ứng dụng giao hàng nhanh - tất cả đều củng cố mong đợi rằng mọi nhu cầu đều có thể được đáp ứng chỉ trong vài phút. Các thuật toán được thiết kế để tối ưu hóa sự tương tác và thích thú ngay lập tức cũng góp phần nuôi dưỡng sự phụ thuộc vào phần thưởng tức thì.

Như nhà nghiên cứu Krishna (2012) đã chỉ ra:

"Cốt lõi của tiếp thị được xây dựng dựa trên việc tác động giác quan, từ đó ảnh hưởng đến cách chúng ta nhận biết, đánh giá, và quyết định mua sản phẩm của họ."

Điều này tạo ra một vòng luẩn quẩn: càng được đáp ứng nhanh chóng, chúng ta càng mong đợi mọi thứ phải diễn ra nhanh hơn.

III. NÓNG VỘI TRONG GIÁO DỤC VÀ DẠY CON

A. Áp lực và kỳ vọng không thực tế

Trong lĩnh vực giáo dục và nuôi dạy con, sự nóng vội thường xuất hiện dưới dạng kỳ vọng không thực tế về tốc độ phát triển và tiến bộ. Phụ huynh và giáo viên, với mong muốn tốt nhất cho trẻ, đôi khi đặt ra các mốc thời gian không phù hợp với tiến trình tự nhiên của sự phát triển.

Tuy nhiên, áp lực từ phía phụ huynh có thể làm tăng sự lo lắng, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng học tập và phát triển của trẻ, cũng như có thể có những tác động tâm lý lâu dài như sự tự chỉ trích bản thân thậm tệ khi trẻ lớn lên sau này.

B. Nguyên nhân sâu xa của sự thiếu kiên nhẫn với con cái

Tôi cho rằng, nguyên nhân chính dẫn đến sự thiếu kiên nhẫn của phụ huynh nằm ở ba yếu tố chính: Áp lực công việc làm giảm ngưỡng chịu đựng; Kỳ vọng quá cao vào con; và Thiếu kỹ năng sư phạm cũng như hiểu biết về tâm lý để đồng hành cùng con một cách hiệu quả.

Tôi nhớ trong một buổi tập huấn phụ huynh tại trường ATY, một người cha đã chia sẻ:

"Tôi biết mình nóng vội với con, nhưng không thể kiềm chế được. Khi thấy con làm bài tập chậm, tôi cảm thấy như chính mình đang thua cuộc đua".

Chia sẻ này phản ánh một thực tế: sự nóng vội của người lớn thường bắt nguồn từ những lo lắng và áp lực của chính họ, hơn là thực sự liên quan đến tiến độ phát triển của trẻ.

III. NÓNG VỘI LÀ KẺ THÙ CỦA HỌC HỎI VÀ SÁNG TẠO

A. "Thung lũng khó khăn" trong quá trình học tập

Một trong những tác động tiêu cực nhất của sự nóng vội là khả năng cản trở việc học hỏi và sáng tạo hiệu quả. Trong quá trình học bất kỳ kỹ năng mới nào hay thử nghiệm điều gì đó mới mẻ, giai đoạn đầu luôn có đặc điểm chung: thiếu kích thích, nhiều thất bại và ức chế. Đây chính là "thung lũng khó khăn" - giai đoạn mà tiến bộ còn ít ỏi, thành quả chưa rõ ràng, nhưng nỗ lực lại rất lớn.

Điều đáng nói là, việc gì càng khó - thường cũng là việc mang lại thành quả càng lớn - thì "thung lũng khó khăn" này càng kéo dài. 

Người có tâm lý nóng vội, thiếu kiên nhẫn thường không thể chịu đựng giai đoạn này và rời bỏ giữa chừng, kết quả là không đi đến đâu cả.

Một bạn học trò đã chia sẻ với tôi: "Em đã bỏ học piano ba lần. Mỗi lần đều vì em cảm thấy tiến bộ quá chậm so với công sức bỏ ra. Nhưng lần thứ tư này, em quyết tâm kiên trì ít nhất 6 tháng không quan tâm đến kết quả. Và đó là lúc em vượt qua được ngưỡng và bắt đầu thấy niềm vui thực sự trong việc chơi đàn."

B. Vòng luẩn quẩn của sự thất vọng và nóng vội

Khi một người bỏ cuộc giữa chừng vì thiếu kiên nhẫn, họ không chỉ mất đi cơ hội đạt được thành quả dài hạn, mà còn rơi vào một vòng luẩn quẩn tâm lý:

Họ cảm thấy thất vọng với bản thân, cảm thấy đã lãng phí thời gian, và điều này lại càng khiến họ trở nên nóng vội hơn trong những việc khác.

Tôi từng chứng kiến nhiều học sinh bỏ dở việc học một môn học hay kỹ năng mới chỉ sau vài tuần, với lý do "không thấy tiến bộ". Những em này thường đi từ hoạt động này sang hoạt động khác, không bao giờ đạt được sự thành thạo trong bất kỳ lĩnh vực nào, và dần dần phát triển một quan niệm cốt lõi tai hại rằng mình "không có tài năng" hoặc "không đủ thông minh".

C. Điểm chuyển biến của sự kiên nhẫn trong học tập

Theo tác giả Josh Kaufman (2013), thông thường phải mất khoảng 20 giờ tập trung thực hành một kỹ năng mới để vượt qua giai đoạn "người mới bắt đầu" và bắt đầu cảm thấy thoải mái. Điều này có nghĩa là, nếu một người chỉ dành 30 phút mỗi ngày cho một kỹ năng mới, họ cần kiên trì ít nhất 40 ngày - gần một tháng rưỡi - trước khi cảm thấy có sự tiến bộ đáng kể.

Điều đáng buồn là, nhiều người từ bỏ chỉ sau vài ngày hoặc vài tuần, khi họ vẫn còn trong giai đoạn khó khăn nhất. Sự nóng vội đã không cho phép họ vượt qua "điểm chuyển biến" [breaking point] này để đi đến giai đoạn mà việc học trở nên dễ dàng và thú vị hơn.

IV. HỆ QUẢ CỦA NÓNG VỘI

A. Ảnh hưởng đến tiến trình phát triển tự nhiên

Sự nóng vội và áp lực không đúng lúc có thể cản trở tiến trình phát triển tự nhiên. Giống như việc kéo một cây non để nó cao lên nhanh hơn chỉ làm tổn hại đến cây, việc thúc ép sự phát triển của trẻ hoặc quá trình chữa lành tâm lý cũng có thể gây ra những tổn thương không đáng có.

Trong tâm lý học phát triển, chúng ta biết rằng mỗi giai đoạn phát triển đều cần được hoàn thành đầy đủ trước khi chuyển sang giai đoạn tiếp theo. Việc vội vàng bỏ qua các giai đoạn có thể dẫn đến sự phát triển không đồng đều và không vững chắc. Tôi hay ví điều này giống như việc “cài bom vào tương lai”.

B. Tạo ra áp lực và căng thẳng không cần thiết

Khi cha mẹ thiếu kiên nhẫn, quá trình học tập trở nên căng thẳng, làm giảm động lực của con và gây mệt mỏi cho chính họ. Thay vì tạo ra môi trường học tập tích cực, sự nóng vội có thể làm tăng áp lực và lo âu, cản trở khả năng tập trung và tiếp thu của trẻ.

Như một học sinh cấp 2 từng chia sẻ với tôi:

"Em sợ làm bài tập về nhà với bố mẹ. Họ luôn muốn em hiểu ngay lập tức, và nếu em không hiểu, họ sẽ thất vọng. Em cảm thấy mình ngu ngốc."

Cảm giác này không chỉ ảnh hưởng đến kết quả học tập mà còn để lại những tổn thương sâu sắc về lòng tự trọng và niềm tin vào khả năng của bản thân của con, có thể kéo dài suốt cuộc đời sau này.

C. Làm xói mòn mối quan hệ

Sự thiếu kiên nhẫn dần dần làm xói mòn mối quan hệ tin cậy giữa cha mẹ và con cái, giữa thầy và trò. Khi một người liên tục thể hiện sự không hài lòng với tốc độ tiến bộ của người khác, họ vô tình truyền tải thông điệp rằng: "Bạn không đủ tốt như tôi mong đợi."

Theo thời gian, điều này có thể dẫn đến sự xa cách, thiếu tin tưởng, và thậm chí là phản kháng. Trẻ em có thể phát triển cơ chế phòng vệ như giấu giếm khó khăn, nói dối về tiến bộ, hoặc từ bỏ nỗ lực hoàn toàn.

V. TRIẾT LÝ VỀ SỰ KIÊN NHẪN

A. Góc nhìn từ triết học phương Đông

Trong triết học phương Đông, đặc biệt là Đạo giáo và Phật giáo, sự kiên nhẫn được xem là một đức tính cao quý. Lão Tử dạy về khái niệm "Vô vi" - hành động không vội vã, phù hợp với nhịp điệu tự nhiên của vũ trụ. Trong Phật giáo, kiên nhẫn (kṣānti-pāramitā) là một trong sáu ba-la-mật (sáu phẩm chất hoàn hảo) của một vị Bồ Tát đang tu tập.

Cổ nhân có câu: "Dục tốc bất đạt" (vội vàng sẽ không đạt được mục đích). Khi người ta muốn làm một việc gì đó thật mau chóng thì tâm sẽ vội vã. Do đó, họ dễ dàng rơi vào tình thế rối ren, hoảng loạn. Một khi tâm bị hoảng loạn thì sẽ khiến sự tình bị phức tạp hóa, dẫn đến việc không thành hoặc hỏng việc.

B. "Thời gian chất lượng" vs. "Thời gian định lượng"

Trong nền văn hóa hiện đại, chúng ta thường đo lường thời gian bằng đơn vị định lượng - giây, phút, giờ. Tuy nhiên, trong nhiều nền văn hóa truyền thống, thời gian được trải nghiệm như một khái niệm thiên về chất lượng - thời điểm chín muồi, mùa vụ thích hợp, thời cơ đúng đắn.

Tôi tin rằng một trong những nguyên nhân sâu xa của sự nóng vội là sự mất cân bằng giữa hai cách hiểu về thời gian này. Chúng ta quá tập trung vào "bao lâu" mà quên đi "thời điểm nào là thích hợp". 

Đối với sự phát triển của con người, đặc biệt là trẻ em, khía cạnh chất lượng của thời gian thường quan trọng hơn nhiều so với khía cạnh định lượng.

VI. TÂM THÁI “THUẬN TIẾN TRÌNH”

Để vượt qua tư duy nóng vội, tôi cho rằng chúng ta cần phát triển một tâm thái tạm gọi là "thuận tiến trình" (process-compatible mindset) - một cách nhìn nhận thế giới phù hợp với nhịp điệu tự nhiên của sự phát triển. Tôi đề xuất ba trụ cột cho tư duy này:

A. Hiểu và tôn trọng quy luật tự nhiên

Mỗi tiến trình phát triển, từ việc học một kỹ năng mới đến việc chữa lành một vết thương tâm lý, đều có nhịp điệu và quy luật riêng. Hãy dành thời gian tìm hiểu những quy luật này, và điều chỉnh kỳ vọng của mình cho phù hợp.

Như trong nghề làm vườn, người làm vườn giỏi biết rằng mỗi loại cây có thời gian nảy mầm, phát triển và ra hoa kết trái riêng. Họ không kỳ vọng một hạt giống sẽ trở thành cây trong một đêm, hoặc một cây non sẽ ra quả trước thời điểm chín muồi. Tương tự, trong giáo dục và phát triển cá nhân, chúng ta cần hiểu rằng mỗi người, mỗi kỹ năng, mỗi quá trình chữa lành đều có nhịp điệu riêng của nó.

B. Trân trọng từng bước tiến nhỏ

Thay vì chỉ hướng đến mục tiêu cuối cùng, hãy học cách quan sát và trân trọng những thay đổi nhỏ nhất. Với đứa trẻ trong câu chuyện tôi kể ở đầu bài, thay vì chỉ tập trung vào "con vẫn chưa hoàn toàn thay đổi", hãy ghi nhận "hôm nay con đã cố gắng điều hòa cảm xúc tốt hơn", "tuần này con đã chủ động chào hỏi bạn bè nhiều hơn"...

Tại trường ATY, chúng tôi khuyến khích phụ huynh ghi lại "Nhật ký tiến bộ" cho con - một cuốn sổ nhỏ ghi lại những thay đổi tích cực, dù nhỏ nhất, mà họ quan sát được ở con mình. Phương pháp này không chỉ giúp cha mẹ trở nên tinh tế hơn trong quan sát, mà còn tạo ra một kho tàng bằng chứng về sự tiến bộ mà họ có thể nhìn lại khi cảm thấy nóng vội hoặc thiếu kiên nhẫn.

C. Phát triển khả năng "tạm dừng" giữa kích thích và phản ứng

Nhiều lựa chọn tự động của chúng ta xuất phát từ thói quen. Khi cảm thấy nóng vội, hãy thực hành kỹ thuật STOP - tạm dừng giữa kích thích và phản ứng để quan sát mong muốn của mình mà không hành động ngay lập tức.

Khi cảm thấy nóng ruột vì con làm bài chậm hoặc người khác không đáp ứng nhanh như mong đợi, hãy tự nhủ rằng bạn sẽ chờ đợi thêm một chút - ban đầu có thể là 10 giây, sau đó là 30 giây và dần dần kéo dài thời gian này. Theo thời gian, điều này sẽ giúp bạn xây dựng khả năng chịu đựng sự không chắc chắn và nhẫn nại - một kỹ năng thiết yếu trong thời đại ngày càng nhanh và phức tạp của chúng ta.

VII. NUÔI DƯỠNG SỰ KIÊN NHẪN

A. Bài tập chánh niệm hàng ngày

Chánh niệm là một công cụ mạnh mẽ để phát triển sự kiên nhẫn. Bằng cách hiện diện trong từng khoảnh khắc hiện tại và quan sát suy nghĩ, cảm xúc, cũng như mọi diễn biến thân-tâm khi tương tác với hoàn cảnh mà không phán xét hay can thiệp, chúng ta sẽ dần tăng cường khả năng chịu đựng sự khó chịu và kiên nhẫn chờ đợi.

Để khởi đầu, các bạn có thể thực hành "5 phút chú tâm" mỗi ngày - chỉ đơn giản là dành 5 phút quan sát một sự vật, hiện tượng mà không phán xét, không vội vàng chuyển hướng sự chú ý. Bài tập đơn giản này đã giúp nhiều người phát triển khả năng ở với khoảnh khắc hiện tại mà không vội vã muốn chuyển sang điều khác. Sau khi quen thuộc rồi, hãy mở rộng sự chú tâm đó ra toàn thể diễn biến thân-tâm của mình.

B. Tái định hình cảm nhận về sự thỏa mãn

Một cách tiếp cận hiệu quả khác để vượt thoát khỏi nóng vội là thực hành "tái định hình cảm xúc". Hãy cảm nhận rõ dòng cảm xúc đi kèm các lựa chọn của bạn về sự thỏa mãn tức thì và trì hoãn.

Sự thỏa mãn tức thì thường ngắn ngủi và trống rỗng, trong khi sự thỏa mãn trì hoãn mang lại cảm giác thành tựu và vui thích lâu dài hơn.

Tương tự, thực hành "tái định hình nhận thức" bằng cách sử dụng các lập luận hợp lý để củng cố lợi ích của sự thỏa mãn trì hoãn. Bạn không cần phải chọn việc có điều gì đó ngay bây giờ hay từ bỏ nó hoàn toàn, mà bạn đang chấp nhận một phần thưởng nhỏ hơn ngay lập tức, hoặc tích lũy một phần thưởng lớn hơn sau này.

C. Những hoạt động rèn luyện kiên nhẫn cho trẻ em

Đối với trẻ em, có nhiều phương pháp hiệu quả để phát triển sự kiên nhẫn như:

1. Dạy con học cách chờ đợi: Tạo cơ hội cho trẻ thực hành chờ đợi, bắt đầu với những khoảng thời gian ngắn và dần dần tăng lên. Có rất nhiều cơ hội như vậy diễn ra tự nhiên trong đời sống hàng ngày, miễn là cha mẹ đừng nóng vội can thiệp.

2. Dạy con kiên nhẫn khi gặp khó khăn: Đặt trẻ vào những tình huống đòi hỏi nỗ lực và khích lệ trẻ kiên trì khi gặp khó khăn.

3. Trò chơi rèn luyện kiên nhẫn: Sử dụng trò chơi như ghép hình, tìm lỗi sai, tìm đường đi để rèn luyện sự tập trung và kiên nhẫn.

4. Dạy trẻ về giá trị của sự chờ đợi: Sau 9 tuổi, trẻ bắt đầu phát triển tư duy trừu tượng. Hãy dạy trẻ hiểu về giá trị của thời gian và biết cách chờ đợi nếu chưa thể thực hiện được điều gì đó ngay lập tức.

Tôi có một người bạn đã dạy con bài học về lòng kiên nhẫn thông qua việc làm đồ chơi thủ công. Qua hoạt động này, anh không chỉ giúp con học cách tập trung mà còn rèn luyện cho con sự tỉ mỉ, kiên nhẫn để vượt qua khó khăn.

Tôi tin rằng lòng kiên nhẫn không phải là một phẩm chất bẩm sinh, mà là một kỹ năng cần được học và rèn luyện hàng ngày.

VII. TÁI KẾT NỐI VỚI NHỊP ĐIỆU TỰ NHIÊN

Quay lại với câu chuyện ở đầu bài, tôi đã mời hai vị phụ huynh kia cùng tôi quan sát một chậu cây nhỏ mà các bạn học sinh Tiểu học đang trồng ở sân trường. Tôi hỏi họ: "Nếu mỗi ngày các anh chị đều kéo cây để nó cao lên nhanh hơn, điều gì sẽ xảy ra?"

Người cha lặng người một lúc rồi trả lời: "Cây sẽ chết."

"Đúng vậy," tôi nói. "Và đôi khi, sự nóng vội của chúng ta cũng có thể vô tình 'giết chết' tiến trình phát triển tự nhiên của con người."

Sau buổi tham vấn đó, cặp phụ huynh này đã điều chỉnh cách tiếp cận với con. Họ bắt đầu ghi nhận những tiến bộ nhỏ, kiên nhẫn hơn, và quan trọng nhất, bắt đầu tận hưởng chính tiến trình đồng hành cùng con phát triển.

Tôi tin rằng trong thế giới ngày càng nhanh này, khả năng làm chậm lại, nhận diện và tôn trọng nhịp điệu tự nhiên của sự phát triển sẽ trở thành một trong những kỹ năng quý giá nhất. 

Đó không phải là việc từ bỏ mục tiêu hay trở nên thụ động, mà là trí tuệ để hiểu rằng mọi sự phát triển đích thực đều cần thời gian và không gian để nảy nở.

Người mà tâm có thể trầm tĩnh thì mới nhìn được rõ vấn đề. Một khi thấu tỏ được vấn đề, họ sẽ từ trong rối ren mà tìm được đầu mối, và khi ấy, sự tình phức tạp liền biến thành đơn giản. Đây có lẽ là bài học sâu sắc nhất mà sự kiên nhẫn mang lại - khả năng thấy rõ và hành động khôn ngoan trong một thế giới ngày càng phức tạp và quay cuồng.

Bạn đang nóng vội với điều gì trong cuộc sống? Và bạn có sẵn sàng cho phép bản thân và những người xung quanh phát triển theo nhịp điệu tự nhiên của họ không? Hãy dành một chút thời gian để chiêm nghiệm những câu hỏi này - không vội vàng tìm câu trả lời ngay lập tức - và bạn có thể sẽ ngạc nhiên với những hiểu biết mới nảy nở từ khoảng lặng đó.

---

Lương Dũng Nhân, M.Ed., PCC.

 #education #psychology #patience #development #transformation

---

Nếu bạn mong muốn chuyển hóa tính nóng vội, cũng như các mô thức nhận thức - cảm xúc - hành vi - chấn thương tâm lý mình đang có một cách bài bản, có hệ thống, dựa trên nền tảng Tâm lý học, thì WISEDUCATION có chương trình Tâm lý học Chuyển hóa (Psychology for Transformation) có thể phù hợp với bạn. Khóa lần 8 sẽ khai giảng vào 27/5/2025 và đang nhận tuyển sinh, bạn có thể xem đầy đủ thông tin và đăng ký tại ĐÂY.

Reference:

Ersner-Hershfield, H., Wimmer, G. E., & Knutson, B. (2009). Saving for the future self: Neural measures of future self-continuity predict temporal discounting. Social Cognitive and Affective Neuroscience, 4(1), 85–92.

Kaufman, J. (2023). The first 20 hours: How to learn anything... fast!. The First 20 Hours. Retrieved April 17, 2025, from https://first20hours.com
Krishnan, S. S., & Sitaraman, R. K. (2012). Video stream quality impacts viewer behavior: Inferring causality using quasi-experimental designs. In Proceedings of the 2012 ACM Conference on Internet Measurement Conference (IMC '12), November 14–16, 2012, Boston, Massachusetts, USA. ACM.